کد مطلب:1036 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:302
شکهائی که نباید به آنها اعتنا کرد
مسأله 1176 ـ شكهائی كه نباید به آنها اعتنا كرد از این قرار است:
اول ـ شك در چیزی كه محل آوردن آن گذشته است، مثل آنكه در ركوع شك كند كه حمد را خوانده یا نه.
د و م ـ شك بعد از سلام نماز.
ســوم ـ شك بعد از گذشتن وقت نماز.
چهارم ـ شك كثیر الشك یعنی كسی كه زیاد شك می كند.
پنجـم ـ شك امام در شماره ركعتهای نماز، در صورتی كه مأموم شماره آنها را بداند و همچنین شك مأموم در صورتی كه امام شماره ركعتهای نماز را بداند.
ششـم ـ شك در نماز مستحبی
1 ـ شك در چیزی كه محل آن گذشته است
مسأله 1177 ـ اگر در بین نماز شك كند كه یكی از كارهای واجب آنرا انجام داده یا نه، مثلاً شك كند كه حمد خوانده یا نه، چنانچه مشغول كاری كه باید بعد از آن انجام دهد نشده، باید آنچه را كه در انجام آن شك كرده بجا آورد، و اگر مشغول كاری كه باید بعد از آن انجام دهد شده، به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1178 ـ اگر در بین خواندن آیه ای شك كند كه آیه پیش را خوانده یا نه و همچنین اگر آخر آیه را می خواند شك كند كه اول آنرا خوانده یا نه بنابر احتیاط استحبابی باید جزء مشكوك را به قصد قربت مطلقه بخواند.
مسأله 1179 ـ اگر بعد از ركوع یا سجود شك كند كه كارهای واجب آن مانند ذكر و آرام بودن بدن را انجام داده یا نه، باید به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1180 ـ اگر در حالی كه به سجده می رود شك كند كه ركوع كرده یا نه، یا شك كند كه بعد از ركوع ایستاده یا نه، اظهر عدم اعتناء به شك است لكن احتیاط به اعاده نماز یا از سر گرفتن ترك نشود.
مسأله 1181 ـ اگر در حال برخاستن شك كند كه سجده یا تشهد را بجا آورده یا نه، باید برگردد و بجا آورد.
مسأله 1182 ـ كسی كه نشسته یا خوابیده نماز می خواند، اگر موقعی كه حمد یا تسبیحات می خواند، شك كند كه سجده یا تشهد را بجا آورده یا نه، باید به شك خود اعتنا نكند، و اگر پیش از آنكه مشغول حمد یا تسبیحات شود، شك كند كه سجده یا تشهد را بجا آورده یا نه، باید بجا آورد.
مسأله 1183 ـ اگر شك كند كه یكی از ركنهای نماز را بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول كاری كه بعد از آنست نشده، باید آنرا بجا آورد، مثلاً اگر پیش از خواندن تشهد شك كند كه دو سجده را بجا آورده یا نه، باید بجا آورد و چنانچه بعد یادش بیاید كه آن ركن را بجا آورده بوده، چون ركن زیاد شده نمازش باطل است.
مسأله 1184 ـ اگر شك كند عملی را كه ركن نیست بجا آورده یا نه،چنانچه مشغول كاری كه بعد از آنست نشده، باید آنرا بجا آورد، مثلاً اگر پیش از خواندن سوره شك كند كه حمد را خوانده یا نه باید حمد را بخواند، و اگر بعد از انجام آن یادش بیاید كه آنرا بجا آورده بوده، چون ركن زیاد نشده نمازش صحیح است.
مسأله 1185 ـ اگر شك كند كه ركنی را بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول تشهد است اگر شك كند كه دو سجده را بجا آورده یا نه، باید به شك خود اعتنا نكند و اگر یادش بیاید كه آن ركن را بجا نیاورده، در صورتی كه مشغول ركن بعد نشده باید آنرا بجا آورد، و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است، مثلاً اگر پیش از ركوع ركعت بعد یادش بیاید كه دو سجده را بجا نیاورده باید بجا آورد، و اگر در ركوع یا بعد از آن یادش بیاید نمازش باطل است.
مسأله 1186 ـ اگر شك كند عملی را كه ركن نیست بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول كاری كه بعد از آنست شده، باید به شك خود اعتنا نكند، مثلاً موقعی كه مشغول خواندن سوره است، اگر شك كند كه حمد را خوانده یا نه، باید به شك خود اعتنا نكند و اگر بعد یادش بیاید كه آنرا بجا نیاورده، در صورتی كه مشغول ركن بعد نشده باید بجا آورد، و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش صحیح است، بنابر این اگر مثلاً در قنوت یادش بیاید كه حمد را نخوانده باید بخواند، و اگر در ركوع یادش بیاید نماز او صحیح است.
مسأله 1187 ـ اگر شك كند كه سلام نماز را گفته یا نه، یا شك كند درست گفته یا نه، چنانچه مشغول تعقیب نماز یا مشغول نماز دیگر شده، یا به واسطه انجام كاری كه نماز را بهم می زند، از حال نمازگزار بیرون رفته، باید به شك خود اعتنا نكند، و اگر پیش از اینها شك كند، باید سلام را بگوید.
2 ـ شك بعد از سلام
مسأله 1188 ـ اگر بعد از سلام نماز شك كند كه نمازش صحیح بوده یا نه، مثلاً شك كند ركوع كرده یا نه، یا بعد از سلام نماز چهار ركعتی شك كند كه چهار ركعت خوانده یا پنج ركعت، به شك خود اعتنا نكند، ولی اگر هر دو طرف شك او باطل باشد، مثلاً بعد از سلام نماز چهار ركعتی شك كند كه سه ركعت خوانده یا پنج ركعت نمازش باطل است.
3 ـ شك بعد از وقت
مسأله 1189 ـ اگر بعد از گذشتن وقت نماز، شك كند كه نماز خوانده یا نه یا گمان كند كه نخوانده خواندن آن لازم نیست، ولی اگر پیش از گذشتن وقت شك كند كه نماز خوانده یا نه، یا گمان كند كه نخوانده، باید آن نماز را بخواند بلكه اگر گمان كند كه خوانده، باید آنرا بجا آورد.
مسأله 1190 ـ اگر بعد از گذشتن وقت ش كند كه نماز را درست خوانده یا نه، به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1191 ـ اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند چهار ركعت نماز خوانده، ولی نداند به نیت ظهر خوانده یا به نیت عصر، باید چهار ركعت نماز قضا به نیت نمازی كه بر او واجب است بخواند.
مسأله 1192 ـ اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا بداند یك نماز خوانده، ولی نداند سه ركعتی خوانده یا چهار ركعتی، باید قضای نماز مغرب و عشا را بخواند.
4 ـ كثیر الشك(كسی كه زیاد شك می كند)
مسأله 1193 ـ اگر كسی در یك نماز سه مرتبه شك كند، یا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح و ظهر و عصر شك كند، كثیرالشك است. و چنانچه زیاد شك كردن او از غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد، به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1194 ـ كثیر الشك اگر در بجا آوردن چیزی شك كند، چنانچه بجا آوردن آن، نماز را باطل نمی كند، باید بنا بگذارد كه آنرا بجا آورده، مثلاً شك كند كه ركوع كرده یا نه، باید بنا بگذارد كه ركوع كرده است، و اگر بجا آوردن آن، نماز را باطل می كند، باید بنا بگذارد كه آنرا انجام نداده، مثلاً اگر شك كند كه یك ركوع كرده یا بیشتر، چون زیاد شدن ركوع نماز را باطل می كند، باید بنا بگذارد كه بیشتر از یك ركوع نكرده است.
مسأله 1195 ـ كسی كه در یك چیز نماز زیاد شك می كند چنانچه در چیزهای دیگر نماز شك كند، باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً كسی كه زیاد شك می كند سجده كرده یا نه، اگر در بجا آوردن ركوع شك كند، باید به دستور آن رفتار نماید، یعنی اگر ایستاده ركوع را بجا آورد، و اگر به سجده رفته اعتنا نكند.
مسأله 1196 ـ كسی كه در نماز مخصوصی مثلاً در نماز ظهر زیاد شك می كند اگر در نماز دیگر مثلاً در نماز عصر شك كند، باید به دستور شك رفتار نماید.
مسأله 1197 ـ كسی كه وقتی در جای مخصوصی نماز می خواند، زیاد شك می كند اگر در غیر آنجا نماز بخواند و شكی برای او پیش آید، باید به دستور شك عمل نماید.
مسأله 1198 ـ اگر انسان شك كند كه كثیر الشك شده یا نه، باید به دستور شك عمل نماید. و كثیر الشك تا وقتی یقین نكند كه به حال معمولی مردم برگشته باید به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1199 ـ كسی كه زیاد شك می كند، اگر شك كند ركنی را بجا آورده یا نه و اعتنا نكند، بعد یادش بیاید كه آنرا بجا نیاورده چنانچه مشغول ركن بعد نشده باید آنرا بجا آورد، و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است، مثلاً اگر شك كند ركوع كرده یا نه و اعتنا نكند، چنانچه پیش از سجده یادش بیاید كه ركوع نكرده، باید ركوع كند و اگر در سجده دوم یادش بیاید نمازش باطل است.
مسأله 1200 ـ كسی كه زیاد شك می كند، اگر شك كند چیزی را كه ركن نیست بجا آورده یا نه اعتنا نكند و بعد یادش بیاید كه آنرا بجا نیاورده، چنانچه از محل آن گذشته نمازش صحیح است، مثلاً اگر شك كند كه حمد خوانده یا نه و اعتنا نكند، چنانچه در قنوت یادش بیاید كه حمد نخوانده باید بخواند، و اگر در ركوع یادش بیاید نماز او صحیح است.
5 ـ شك امام و مأموم
مسأله 1201 ـ اگر امام جماعت در شماره ركعتهای نماز شك كند، مثلاً شك كند كه سه ركعت خوانده یا چهار ركعت، چنانچه مأموم یقین داشته باشد كه چهار ركعت خوانده و به امام بفهماند كه چهار ركعت خوانده است، امام باید نماز را تمام كند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست. و نیز اگر امام یقین داشته باشد كه چند ركعت خوانده است و مأموم در شماره ركعتهای نماز شك كند، باید به شك خود اعتنا ننماید.
6 ـ شك در نماز مستحبی
مسأله 1202 ـ اگر در شماره ركعتهای نماز مستحبی شك كند، چنانچه طرف بیشتر شك نماز را باطل می كند، باید بنا را بر كمتر بگذارد، مثلاً اگر در نافله صبح شك كند كه دو ركعت خوانده یا سه ركعت، باید بنا بگذارد كه دو ركعت خوانده است. و اگر طرف بیشتر شك نماز را باطل نمی كند، مثلاً شك كند كه دو ركعت خوانده یا یك ركعت به هر طرف شك عمل كند، نمازش صحیح است.
مسأله 1203 ـ كم شدن ركن، نافله را باطل می كند، ولی زیاد شدن ركن، آنرا باطل نمی كند، پس اگر یكی از كارهای نافله را فراموش كند و موقعی یادش بیاید كه مشغول ركن بعد از آن شده باید آن كار را انجام دهد، و دوباره آن ركن را بجا آورد مثلاً اگر در بین ركوع یادش بیاید كه سوره را نخوانده، می تواند بر گردد و سوره را بخواند و دوباره به ركوع رود.
مسأله 1204 ـ اگر در یكی از كارهای نافله شك كند، خواه ركن باشد یا غیر ركن، چنانچه محل آن نگذشته، باید بجا آورد، و اگر محل آن گذشته به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1205 ـ اگر در نماز مستحبی دو ركعتی گمانش به سه ركعت یا بیشتر برود، باید اعتنا نكند و نمازش صحیح است، و اگر گمانش به دو ركعت یا كمتر برود احتیاط مستحب آنست كه به همان گمان عمل كند، مثلاً اگر گمانش به یك ركعت می رود بنابر احتیاط مستحب یك ركعت دیگر بخواند.
مسأله 1206 ـ اگر در نماز نافله كاری كند كه برای آن سجده سهو واجب می شود، یا یك سجده یا تشهد را فراموش نماید، لازم نیست بعد از نماز، سجده سهو یا قضای سجده و تشهد را بجا آورد.
مسأله 1207 ـ اگر شك كند كه نماز مستحبی را خوانده یا نه چنانچه آن نماز مثل نماز جعفر طیار وقت معین نداشته باشد بنا بگذارد كه نخوانده است، و همچنین است اگر مثل نافله یومیه وقت معین داشته باشد، و پیش از گذشتن وقت شك كند كه آنرا بجا آورده یا نه، ولی اگر بعد از گذشتن وقت شك كند كه خوانده یا نه، به شك خود اعتنا نكند.
اول ـ شك در چیزی كه محل آوردن آن گذشته است، مثل آنكه در ركوع شك كند كه حمد را خوانده یا نه.
د و م ـ شك بعد از سلام نماز.
ســوم ـ شك بعد از گذشتن وقت نماز.
چهارم ـ شك كثیر الشك یعنی كسی كه زیاد شك می كند.
پنجـم ـ شك امام در شماره ركعتهای نماز، در صورتی كه مأموم شماره آنها را بداند و همچنین شك مأموم در صورتی كه امام شماره ركعتهای نماز را بداند.
ششـم ـ شك در نماز مستحبی
1 ـ شك در چیزی كه محل آن گذشته است
مسأله 1177 ـ اگر در بین نماز شك كند كه یكی از كارهای واجب آنرا انجام داده یا نه، مثلاً شك كند كه حمد خوانده یا نه، چنانچه مشغول كاری كه باید بعد از آن انجام دهد نشده، باید آنچه را كه در انجام آن شك كرده بجا آورد، و اگر مشغول كاری كه باید بعد از آن انجام دهد شده، به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1178 ـ اگر در بین خواندن آیه ای شك كند كه آیه پیش را خوانده یا نه و همچنین اگر آخر آیه را می خواند شك كند كه اول آنرا خوانده یا نه بنابر احتیاط استحبابی باید جزء مشكوك را به قصد قربت مطلقه بخواند.
مسأله 1179 ـ اگر بعد از ركوع یا سجود شك كند كه كارهای واجب آن مانند ذكر و آرام بودن بدن را انجام داده یا نه، باید به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1180 ـ اگر در حالی كه به سجده می رود شك كند كه ركوع كرده یا نه، یا شك كند كه بعد از ركوع ایستاده یا نه، اظهر عدم اعتناء به شك است لكن احتیاط به اعاده نماز یا از سر گرفتن ترك نشود.
مسأله 1181 ـ اگر در حال برخاستن شك كند كه سجده یا تشهد را بجا آورده یا نه، باید برگردد و بجا آورد.
مسأله 1182 ـ كسی كه نشسته یا خوابیده نماز می خواند، اگر موقعی كه حمد یا تسبیحات می خواند، شك كند كه سجده یا تشهد را بجا آورده یا نه، باید به شك خود اعتنا نكند، و اگر پیش از آنكه مشغول حمد یا تسبیحات شود، شك كند كه سجده یا تشهد را بجا آورده یا نه، باید بجا آورد.
مسأله 1183 ـ اگر شك كند كه یكی از ركنهای نماز را بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول كاری كه بعد از آنست نشده، باید آنرا بجا آورد، مثلاً اگر پیش از خواندن تشهد شك كند كه دو سجده را بجا آورده یا نه، باید بجا آورد و چنانچه بعد یادش بیاید كه آن ركن را بجا آورده بوده، چون ركن زیاد شده نمازش باطل است.
مسأله 1184 ـ اگر شك كند عملی را كه ركن نیست بجا آورده یا نه،چنانچه مشغول كاری كه بعد از آنست نشده، باید آنرا بجا آورد، مثلاً اگر پیش از خواندن سوره شك كند كه حمد را خوانده یا نه باید حمد را بخواند، و اگر بعد از انجام آن یادش بیاید كه آنرا بجا آورده بوده، چون ركن زیاد نشده نمازش صحیح است.
مسأله 1185 ـ اگر شك كند كه ركنی را بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول تشهد است اگر شك كند كه دو سجده را بجا آورده یا نه، باید به شك خود اعتنا نكند و اگر یادش بیاید كه آن ركن را بجا نیاورده، در صورتی كه مشغول ركن بعد نشده باید آنرا بجا آورد، و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است، مثلاً اگر پیش از ركوع ركعت بعد یادش بیاید كه دو سجده را بجا نیاورده باید بجا آورد، و اگر در ركوع یا بعد از آن یادش بیاید نمازش باطل است.
مسأله 1186 ـ اگر شك كند عملی را كه ركن نیست بجا آورده یا نه، چنانچه مشغول كاری كه بعد از آنست شده، باید به شك خود اعتنا نكند، مثلاً موقعی كه مشغول خواندن سوره است، اگر شك كند كه حمد را خوانده یا نه، باید به شك خود اعتنا نكند و اگر بعد یادش بیاید كه آنرا بجا نیاورده، در صورتی كه مشغول ركن بعد نشده باید بجا آورد، و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش صحیح است، بنابر این اگر مثلاً در قنوت یادش بیاید كه حمد را نخوانده باید بخواند، و اگر در ركوع یادش بیاید نماز او صحیح است.
مسأله 1187 ـ اگر شك كند كه سلام نماز را گفته یا نه، یا شك كند درست گفته یا نه، چنانچه مشغول تعقیب نماز یا مشغول نماز دیگر شده، یا به واسطه انجام كاری كه نماز را بهم می زند، از حال نمازگزار بیرون رفته، باید به شك خود اعتنا نكند، و اگر پیش از اینها شك كند، باید سلام را بگوید.
2 ـ شك بعد از سلام
مسأله 1188 ـ اگر بعد از سلام نماز شك كند كه نمازش صحیح بوده یا نه، مثلاً شك كند ركوع كرده یا نه، یا بعد از سلام نماز چهار ركعتی شك كند كه چهار ركعت خوانده یا پنج ركعت، به شك خود اعتنا نكند، ولی اگر هر دو طرف شك او باطل باشد، مثلاً بعد از سلام نماز چهار ركعتی شك كند كه سه ركعت خوانده یا پنج ركعت نمازش باطل است.
3 ـ شك بعد از وقت
مسأله 1189 ـ اگر بعد از گذشتن وقت نماز، شك كند كه نماز خوانده یا نه یا گمان كند كه نخوانده خواندن آن لازم نیست، ولی اگر پیش از گذشتن وقت شك كند كه نماز خوانده یا نه، یا گمان كند كه نخوانده، باید آن نماز را بخواند بلكه اگر گمان كند كه خوانده، باید آنرا بجا آورد.
مسأله 1190 ـ اگر بعد از گذشتن وقت ش كند كه نماز را درست خوانده یا نه، به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1191 ـ اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند چهار ركعت نماز خوانده، ولی نداند به نیت ظهر خوانده یا به نیت عصر، باید چهار ركعت نماز قضا به نیت نمازی كه بر او واجب است بخواند.
مسأله 1192 ـ اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا بداند یك نماز خوانده، ولی نداند سه ركعتی خوانده یا چهار ركعتی، باید قضای نماز مغرب و عشا را بخواند.
4 ـ كثیر الشك(كسی كه زیاد شك می كند)
مسأله 1193 ـ اگر كسی در یك نماز سه مرتبه شك كند، یا در سه نماز پشت سر هم مثلاً در نماز صبح و ظهر و عصر شك كند، كثیرالشك است. و چنانچه زیاد شك كردن او از غضب یا ترس یا پریشانی حواس نباشد، به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1194 ـ كثیر الشك اگر در بجا آوردن چیزی شك كند، چنانچه بجا آوردن آن، نماز را باطل نمی كند، باید بنا بگذارد كه آنرا بجا آورده، مثلاً شك كند كه ركوع كرده یا نه، باید بنا بگذارد كه ركوع كرده است، و اگر بجا آوردن آن، نماز را باطل می كند، باید بنا بگذارد كه آنرا انجام نداده، مثلاً اگر شك كند كه یك ركوع كرده یا بیشتر، چون زیاد شدن ركوع نماز را باطل می كند، باید بنا بگذارد كه بیشتر از یك ركوع نكرده است.
مسأله 1195 ـ كسی كه در یك چیز نماز زیاد شك می كند چنانچه در چیزهای دیگر نماز شك كند، باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً كسی كه زیاد شك می كند سجده كرده یا نه، اگر در بجا آوردن ركوع شك كند، باید به دستور آن رفتار نماید، یعنی اگر ایستاده ركوع را بجا آورد، و اگر به سجده رفته اعتنا نكند.
مسأله 1196 ـ كسی كه در نماز مخصوصی مثلاً در نماز ظهر زیاد شك می كند اگر در نماز دیگر مثلاً در نماز عصر شك كند، باید به دستور شك رفتار نماید.
مسأله 1197 ـ كسی كه وقتی در جای مخصوصی نماز می خواند، زیاد شك می كند اگر در غیر آنجا نماز بخواند و شكی برای او پیش آید، باید به دستور شك عمل نماید.
مسأله 1198 ـ اگر انسان شك كند كه كثیر الشك شده یا نه، باید به دستور شك عمل نماید. و كثیر الشك تا وقتی یقین نكند كه به حال معمولی مردم برگشته باید به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1199 ـ كسی كه زیاد شك می كند، اگر شك كند ركنی را بجا آورده یا نه و اعتنا نكند، بعد یادش بیاید كه آنرا بجا نیاورده چنانچه مشغول ركن بعد نشده باید آنرا بجا آورد، و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است، مثلاً اگر شك كند ركوع كرده یا نه و اعتنا نكند، چنانچه پیش از سجده یادش بیاید كه ركوع نكرده، باید ركوع كند و اگر در سجده دوم یادش بیاید نمازش باطل است.
مسأله 1200 ـ كسی كه زیاد شك می كند، اگر شك كند چیزی را كه ركن نیست بجا آورده یا نه اعتنا نكند و بعد یادش بیاید كه آنرا بجا نیاورده، چنانچه از محل آن گذشته نمازش صحیح است، مثلاً اگر شك كند كه حمد خوانده یا نه و اعتنا نكند، چنانچه در قنوت یادش بیاید كه حمد نخوانده باید بخواند، و اگر در ركوع یادش بیاید نماز او صحیح است.
5 ـ شك امام و مأموم
مسأله 1201 ـ اگر امام جماعت در شماره ركعتهای نماز شك كند، مثلاً شك كند كه سه ركعت خوانده یا چهار ركعت، چنانچه مأموم یقین داشته باشد كه چهار ركعت خوانده و به امام بفهماند كه چهار ركعت خوانده است، امام باید نماز را تمام كند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست. و نیز اگر امام یقین داشته باشد كه چند ركعت خوانده است و مأموم در شماره ركعتهای نماز شك كند، باید به شك خود اعتنا ننماید.
6 ـ شك در نماز مستحبی
مسأله 1202 ـ اگر در شماره ركعتهای نماز مستحبی شك كند، چنانچه طرف بیشتر شك نماز را باطل می كند، باید بنا را بر كمتر بگذارد، مثلاً اگر در نافله صبح شك كند كه دو ركعت خوانده یا سه ركعت، باید بنا بگذارد كه دو ركعت خوانده است. و اگر طرف بیشتر شك نماز را باطل نمی كند، مثلاً شك كند كه دو ركعت خوانده یا یك ركعت به هر طرف شك عمل كند، نمازش صحیح است.
مسأله 1203 ـ كم شدن ركن، نافله را باطل می كند، ولی زیاد شدن ركن، آنرا باطل نمی كند، پس اگر یكی از كارهای نافله را فراموش كند و موقعی یادش بیاید كه مشغول ركن بعد از آن شده باید آن كار را انجام دهد، و دوباره آن ركن را بجا آورد مثلاً اگر در بین ركوع یادش بیاید كه سوره را نخوانده، می تواند بر گردد و سوره را بخواند و دوباره به ركوع رود.
مسأله 1204 ـ اگر در یكی از كارهای نافله شك كند، خواه ركن باشد یا غیر ركن، چنانچه محل آن نگذشته، باید بجا آورد، و اگر محل آن گذشته به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1205 ـ اگر در نماز مستحبی دو ركعتی گمانش به سه ركعت یا بیشتر برود، باید اعتنا نكند و نمازش صحیح است، و اگر گمانش به دو ركعت یا كمتر برود احتیاط مستحب آنست كه به همان گمان عمل كند، مثلاً اگر گمانش به یك ركعت می رود بنابر احتیاط مستحب یك ركعت دیگر بخواند.
مسأله 1206 ـ اگر در نماز نافله كاری كند كه برای آن سجده سهو واجب می شود، یا یك سجده یا تشهد را فراموش نماید، لازم نیست بعد از نماز، سجده سهو یا قضای سجده و تشهد را بجا آورد.
مسأله 1207 ـ اگر شك كند كه نماز مستحبی را خوانده یا نه چنانچه آن نماز مثل نماز جعفر طیار وقت معین نداشته باشد بنا بگذارد كه نخوانده است، و همچنین است اگر مثل نافله یومیه وقت معین داشته باشد، و پیش از گذشتن وقت شك كند كه آنرا بجا آورده یا نه، ولی اگر بعد از گذشتن وقت شك كند كه خوانده یا نه، به شك خود اعتنا نكند.